Заман-заман экенде бир пельван яшагъан, онынъ тылсымлы алтын окъу олгъан.
Окънынъ дегерлиги буюктен-буюк кучьке малик олгъанындадыр. Окъ учып кечкен ерде ава яна, сув къайнап башлай, таш-къаялар къумгъа чевириле, бар мевджудат гъайып ола.
Къыскъасы, пек дешетли бир силя! Яхшы да, бойле силя ишанчлы къолгъа берильген. Пельван адалетли, барышыкъ севген бир адам олып, ботен ерде яйны эльге алмай. Чюнки башкъаларнынъ топрагъына къаст этмей. Душманлар да онынъ топрагъына аякъ басмагъа сакъыналар.
Йыллар кече, пельван къартая, артыкъ бакъий дюньягъа авушмакъ вакъты якъынлашкъаныны анълай. Анълай ве терен ойларгъа къапыла: атешли окъны кимге къалдырмалы? Огъулларынамы? Ёкъ. Олар джесюрлер, лякин даа яшлар. Окъны сынап бакъаджакъ олурлар. Бу исе яхшылыкъкъа алып кельмез – достлар арасында дженк чыкъар, нидже-нидже халкълар къырылыр, нидже-нидже девлетлер ер юзюнден силинир.
Ёкъ, бойле силяны шимдилик даа ич кимсеге ишанмакъ мумкюн дегиль! Оны сакъламалы. Эм ойле сакъламалы ки, оны кимсе тапамасын.
Куньлернинъ биринде къарт озь огъулларыны янына чагъырып, васиетини сёйлей:
– Эвлятларым! Мен энди къартайдым, бу дюньяда ашайджакъ ашым, ичеджек сувум, япаджакъ ишим къалмады. Сизге риджа этем, меним сонъки истегимни ерине кетиринъиз. Мына сизге еди килитнинъ анахтарлары. Ер астындаки магъарада атешли окъ сакълыдыр. Онынъ насыл силя экенини ве не киби кучьке малик олгъаныны сизге айткъан эдим. Бизим ерлерден баягъы узакъта, дженюп бетте терен денъиз бар. Иште, тылсымлы окъны алып барып, шу денъизге ташланъыз.
Огъланлар баба васиетини эда этмек ичюн окъны алып, ёлгъа чыкъалар.
Олар узундан-узун ёл юре, чокътан-чокъ озенлерни кечелер, буюктен-буюк шеэрлерни корелер. Ниает, бир къач йыл дегенде, учь саили денъизге бакъкъан туташ дагълы улькеге барып чыкъалар. Бу ердеки энъ юксек дагънынъ устюне котерильген сонъ, козьлери огюнде мас-мавы денъиз ачыла. Бу – Къара денъиз экен. Йигитлер атешли окъны шу денъизнинъ сувларына коммелилер. Ойле, амма тылсымлы окътан айырылмакъны ич истемейлер, языкъсыналар.
– Бойле шей денъизге быракъылырмы? Я бу – бизге мирас да! – дей кендже огъул.
– Догъру айтасынъ, – онынъле разылаша тонгъуч огъул. – Тылсымлы окъны озюмизде къалдырмагъа акъкъымыз бар.
– Биз бутюн дюньянынъ саиби олур эдик! Дюньядаки бутюн къабиле-урувлар бизге таби олур эдилер…
Бойледже, агъа-къардаш баба васиетини эда этмей, окъны дагъда сакъламакъ къарарына келелер. «Бабама исе айткъанынъыз киби де яптыкъ, дермиз», – деп тюшюнелер.
Олар дагъда терен бир къоба тапып, окъны онынъ ичине сакълай ве эвге къайталар.
Эвге кельген сонъ исе шашмалайлар, чюнки баба оларнынъ яптыгъындан энди хабердар.
Къарт пельван баба сёзюне къулакъ асмагъан огъулларына дарыла, оларны тазирлемеге башлай:
– Шуны бильмиш олунъыз ки, окъны денъизге быракъмагъандже менден эляллыкъ аламазсынъыз!
Огъланлар тылсымлы окъны эльден къачыраджакъларына къани олып, кене Къара денъиз саилине таба ёл алалар, анда барып чыкъкъан сонъ окъны къобадан алып чыкъа ве языкъсына-языкъсына оны денъизге быракъалар. Силя сувгъа комюльмесинен денъиз къутургъан киби ола, онынъ сувлары бир кереден шапырып-копюрип башлай…
Иште, тылсымлы окъ шимди де денъиз тюбюнде ята, Къара денъиз исе окънынъ не ерде экенини сыр тута. Факъат, кимерде бир къайнап, фышкъырып, юксек далгъалар котерип башлай, багърындаки дешетли силяны котерип атаджакъ ола…