КЪЫРЫМ ОЗЕНЛЕРИ

Къырым ярымадасы ири олмаса да, мында 150-ден зияде озен акъа. Олар номай дегиль, лякин инсангъа буюк файда кетирелер. Энъ узун озенлер Азакъ денъизине, энъ къыскъа озенлер Ялы боюнда акъа, энъ номай озенлер Къырым дагълары этеклеринден эне.

Салгъыр энъ узун озен. О ве онынъ ичине акъып тюшкен озенчиклер иле 920 километрге узангъан. Онынъ энъ номай къолтукъ озени Буюк-Къарасувдыр.

Алма (84 км) озенининъ адындан корюне ки, бу озен бою эвель заманлардан багъчалар осьтюрильген. Онъа энъ алмалы озен, демеге мумкюн. О, Сары-Су, Бабугъан ве Савлых-Су озенлерининъ бирлешкенинден пейда олды. Кечкен ёлунда исе онъа Къуру Алма, Бодракъ, Коса, Мавля, ве Саблы къолтукълар къошула.

Къачы (69 км) – инсан тарафындан энъ чалыштыртылгъан озендир. Мында эки сув анбары (Загорск ве Багъчасарай) къурулгъан.

Бельбек (63 км) энъ номай ве ярамаз озен. Баарьде онынъ вадийсинде яшагъан адамлар сув басар, деп сакъыналар.

Къара-Су (41 км) энъ дюльбер ерлерден акъкъан озен. О, Байдар вадийсинден башланып, корюниши аджайип олгъан 16 километрлик дереден къутурып чыкъып, Инкерман вадийсини ярата.

Учан-Су (8км), эписи ялы бою озенлери киби, къыскъа, лякин энъ учансувлы озен. Онда дёрт буюк учансув сыгъды, энъ юксек сою 98,5 метрден ашагъы сув ата.

Дерекой озени (12 км) ялы боюнда энъ номай сайыла. Оны энъ чокъ ад саиби олгъан озен, деп саймакъ да мумкюн. Чюнки дюльберден-дюльбер Уч-Къош яйласындан акъкъан бу озенни айвасыллылар Бала, бираз ашагъыдаки къысмында Гува, Ялта шеэринде исе Дерекой, деп адландыралар.

Чурук-Су (33 км) – энъ чёль озени. О Эски Къырым шеэри янында Агъармыш дагъында башлана ве къуру ерлерден кечип, чёльде де къала – денъизге барып етмей.

Ялы боюндаки Улу-Узень (16 км) – Къарабий яйлагъа алып баргъан Хопхал богъазы янында башлана ве Улу-Узень коюнден кечип, сувуны Къуру-Узень янында денъизге къоша. Бу озенде Къырымнынъ мешур Джур-Джур (15 м) учансувы бар.

Орта ёлакътаки Улу-Узень (15 км) энъ чапкъын озен. О, Софу-узень ве Узень-баш озенлернинъ къошулмасында пейда ола, чокъ басамакълардан энип, ашыкъчан сувнынъ саибидир.

Су-Индолнынъ (27 км) башы Къараколь дагъынынъ этегиндедир. Онъа Салы озени къошулса да, Индолны энъ аз сувлы озен демеге мумкюн.

Къырымнынъ чокъсу озенлери тек баарьде номай ола. Бундан гъайры, ярымадада пек чокъ дерелер бар. Ягъмурлар ягъгъанда олар толып-ташып кетелер. Язда исе оларнынъ ятакълары къуру. Бойле къуру озенлерден бири – Чатырлыкъ узунлыгъынен Салгъырдан артта къалмай. Энъ чокъ къуру озенлер агъы Тарханкъут юксеклигинде. Онъа Буюк Кастель дейлер. Энъ узун дерелер Керич ярымадасында – Самарли 51 километрге узангъан. Лякин озенлерге кельгенде мында тек Мелек-Чешме озенини анъмакъ мумкюн. Бу озенчик Керич шеэрининъ ортасындан кече.