Къырым ярымадасынынъ къыбла тарафыны юксек дагълар сырасы къапата. Олар йипке тизильген инджи кибилер. Бу дагълардан Ялы боюна аязлы сырт еллер кечмей ве денъиз боюнджа къышта пек сувукъ олмай. Къырым дагъларынынъ адлары къадимийдир.
Ай-Петри – энъ къарлы дагъ. Корюниши буюк ве теслим олунмайджакъ къалени анъдыра. Лякин мында минмек къолайлы. Тап тёпеге къадар йип ёлу чекильген.
Роман-Къош – Къырымнынъ энъ юксек дагъы. О, денъиз ялысындан 1545 метр юксек. Асылында онынъ ады Орман-Къош олмакъ керек, чюнки онынъ тёпесинде чокъ кийик тереклер осе. Бойле ерге орман дейлер.
Аюдагъ – Къырымнынъ энъ белли дагъы. О денъизде сув ичкен буюктен-буюк аювны анъдыра. Бу акъта эфсане биле бар.
Къырымда, даа адамлар олмагъанда, джинлер яшагъан. Олар пек уста ве ишкир экенлер. Къырым топрагъыны дженнет кошеси киби дюльбер ве берекетли япкъанлар. Лякин Аллагъа дуа окъумагъа, онъа шукюр этмеге истемегенлер. «Эр шейни озюмиз яраттыкъ», деп беллегенлер.
Танъры оларны бунынъ ичюн джезалайджакъ олгъан. Буюк бир аювны йиберген ве онъа йылларнен яратылгъан бу дюльберликни ёкъ этмеге буюргъан. Аюв чокъ ерлерни йыкъкъан, таптагъан. Партенит вадийсине кельгенде, онынъ дюльберлигине сукълангъан. Агъыр тюшюнджелерге далып, денъизге тюшкен ве сув ичмеге башлагъан. Башыны котермейип, йылларнен ичкен ве, ахыр сонъу, таш кесильген…
Чатырдагъ – энъ корюмли дагъ. О, чадырны анъдыра. Юксеклиги – 1527 метр. Бир этегинде Анъгъар богъазы бар. Ондан Акъмесджиттен Алуштагъа алып баргъан ёл кече.
Демирджи – энъ сюйрю-къаялы дагъ. О, Алуштагъа кирген ёлдан яхшы корюне. Онынъ тёпесинде чешит шекильде ташлар масалдаки киби манзараны ярата.
Акъ-къая – эфсаневий ер. Къарасувбазар шеэринден узакъ дегиль. О, керчектен де бем-беяз. Онынъ тёпеси тегиз. Къырым ханларыны сайлагъанда, оларны Акъ-къаягъа беяз кийиз устюнде чыкъара экенлер.
Къарадагъ – Судакъ дживарында ерлешкен пек эски янардагъдыр. Бир заманлары о, пек къоджаман ве хавфлы олгъан. Шимди исе о, сёнюк. Лякин картлар айталар ки, онынъ Шейтан къапусы ачыкъ…
