ALUŞTA

On dört yarım asırlıq Aluşta – Qırım yalı boyunıñ eñ qadimiy şeerlerinden biridir.

Altıncı asırda bizanslılar belli Aluston kermenni qurğan. O, biñ yıl qadar hızmet etken. Onıñ üç qullesi olğan: Çatal-Qulle, Orta-Qulle ve Aşağı-Qulle. Bu kermende insanlar çoqlaşqan sayın, o keñleşken ve divarları qaviy olğan şeerge çevirilgen.

Qaratav eteginde Nefan-Özen başında mengir (meca-taş, tikli-taş) yerleşken. Eki buçuq biñ yıl evelsi peyda olğan tavrlarnıñ taş mezarları bugüngece saqlanıp qaldılar

Aluşta civarındaki eñ belli yerlerden Süngü-Suv (Ştık-voda) ve acayip körünişi olğan efsaneviy Demirci dağını añmaq mümkün. 1824 senesi Süngü-Suv çeşmesi rus seraskeri Kutuzovnıñ adınen adlandırıldı.

Qırım Rusiye tarafından zapt etilgen soñ, Aluştanıñ bütün topraqlarını sakinlerinen beraber II Yekaterina çariçeniñ hızmetkârları arasında bölüştirdiler. Şu vaqıttan başlap, şeerniñ mimarcılığı bütünley deñişti. Künümizge qadar tek saqlanğan cami – 19 asırda qurulğan Yuqarı camidir. 20 asırda yol keçirgende Aşağı camini yıqtılar. Cami olğan yerge daa Mezarlıq dey ediler, onıñ yanında Aziz olğan.

1907 s. Aluştanıñ başı olaraq ulu ocamız İsmail Gasprinskiyniñ yaqın dostu ve fikirdeşi Mustafa mırza Davidoviç tayinlene. Bu zamanda şeerde çoq eyi deñişmeler olıp keçe. Aluşta eñ dülber kurort şeerine çevirile ve raatlanğanlarnıñ sayısı arta. Yañı binalar qurula, taş yollar töşele. Musulman qızları içün Qırımda birinci mektep açıla.

1930 senesi Aluşta ve etraftaki Gurzuf, Nikita, Qızıl-Taş, Degirmenköy, Partenit, Kuçuk-Lambat, Büyük-Lambat, Şuma, Demirci ve Körbek köyleri qırımtatar milliy bölgesini teşkil ettiler.

Aluştanıñ şanlı oğullarından biri Abdul Teyfuq. Ekinci Cian cenkinde iştirak etip, 1943 senesi Sovetler Birliginiñ Qaramanı oldı.