Qırım yarımadasınıñ qıbla tarafını yüksek dağlar sırası qapata. Olar yipke tizilgen inci kibiler. Bu dağlardan Yalı boyuna ayazlı sırt yeller keçmey ve deñiz boyunca qışta pek suvuq olmay. Qırım dağlarınıñ adları qadimiydir.
Ay-Petri – eñ qarlı dağ. Körünişi büyük ve teslim olunmaycaq qaleni añdıra. Lâkin mında minmek qolaylı. Tap töpege qadar yip yolu çekilgen.
Roman-Qoş – Qırımnıñ eñ yüksek dağı. O, deñiz yalısından 1545 metr yüksek. Asılında onıñ adı Orman-Qoş olmaq kerek, çünki onıñ töpesinde çoq kiyik terekler öse. Böyle yerge orman deyler.
Ayudağ – Qırımnıñ eñ belli dağı. O deñizde suv içken büyükten-büyük ayuvnı añdıra. Bu aqta efsane bile bar.
Qırımda, daa adamlar olmağanda, cinler yaşağan. Olar pek usta ve işkir ekenler. Qırım toprağını cennet köşesi kibi dülber ve bereketli yapqanlar. Lâkin Allağa dua oqumağa, oña şükür etmege istemegenler. “Er şeyni özümiz yarattıq”, dep bellegenler.
Tañrı olarnı bunıñ içün cezalaycaq olğan. Büyük bir ayuvnı yibergen ve oña yıllarnen yaratılğan bu dülberlikni yoq etmege buyurğan. Ayuv çoq yerlerni yıqqan, taptağan. Partenit vadiysine kelgende, onıñ dülberligine suqlanğan. Ağır tüşüncelerge dalıp, deñizge tüşken ve suv içmege başlağan. Başını kötermeyip, yıllarnen içken ve, ahır soñu, taş kesilgen…
Çatırdağ – eñ körümli dağ. O, çadırnı añdıra. Yüksekligi – 1527 metr. Bir eteginde Añğar boğazı bar. Ondan Aqmescitten Aluştağa alıp barğan yol keçe.
Demirci – eñ süyrü-qayalı dağ. O, Aluştağa kirgen yoldan yahşı körüne. Onıñ töpesinde çeşit şekilde taşlar masaldaki kibi manzaranı yarata.
Aq-qaya – efsaneviy yer. Qarasuvbazar şeerinden uzaq degil. O, kerçekten de bem-beyaz. Onıñ töpesi tegiz. Qırım hanlarını saylağanda, olarnı Aq-qayağa beyaz kiyiz üstünde çıqara ekenler.
Qaradağ – Sudaq civarında yerleşken pek eski yanardağdır. Bir zamanları o, pek qocaman ve havflı olğan. Şimdi ise o, sönük. Lâkin kartlar aytalar ki, onıñ Şeytan qapusı açıq…