Köylerden birinde pek mergin avcı bir yaş bar eken. Bir kün avlanıp kezgen vaqıtında ortalıqnı qoyu tuman basa. Yaş, yolunı şaşırıp, başqa bir tarafqa çıqıp kete, ecnebiy bir memleketke barıp yete. Biraz yal almaq içün atını tırşavlap yibere, özü de bir çoqraqnıñ başında yatıp yuqlay.
Azmı yata, çoqmı yata, közlerini açıp baqqanda ne körsin – atınıñ quyru-ğından qapıp, bir tilki oynap tura. Avcı yaş, aman tüfegini köterip, tilkini atmağa azırlana. Biçare tilki, insan kibi söylenip:
– Öldürme meni, ağam, men saña kerek olurım, – dey.
Avcı oña tiymey, avğa kete. Eki dane kiyik urıp kele. Baqsa, ne körsin, tilki atnı qaravullap tura. Avcı, tilkiniñ hızmetine lâyıq qıymet kesip, kiyik-lerniñ birini oña bere. Digerini ateşke qızartıp, özü aşay.
Ekinci künü avcı ketkende, atqa qaşqır ücüm ete. Qaravul tilki:
– Dostum qaşqır, bu ayvan şorbacımnıñ atıdır, men onı qaravullayım. Bu hızmetim içün er kün bir kiyik qazanam. Kel, birlikte hızmet eteyik, şorbacım seni de boş qaldırmaz.
Qaşqır razı ola. Avcı, bu keresinde üç kiyik urıp kele ve ayvanlarnen bölüşe.
Üçünci, dörtünci ve beşinci künü aynı al tekrarlana. Avcınıñ hızmetine nevbetnen ayuv, arslan ve qartal kireler.
Altıncı künü avcı avğa ketkende, tilki bütün canavarlarnı mecliske top-lap, nutuq söyley:
– Ürmeli canavarlar! Avcı ağamız bizni er kün kiyiknen besley. Onıñ eyiligine biz de eyiliknen cevap bermek kerekmiz. Biz dünyada eñ dülber qıznı tapıp, oña kelin etip bermek kerekmiz.
Qartal: “Men avelenip uçqanda, padişanıñ gül bağçasında padişa qızını körip qaldım. Oña dünya dülberi deseñ de, yeri bar”, – dey.
Tilki qartalnıñ teklifini begenip: “Aferin saña, qartal, avcı ağa içün lâyıq bir kelin taptıñ”, – dey.
Ayvanlar hızmetni bölüşeler. Ayüvnen qartal kelin ketirmege keteler. Tilki, qaşqır ve arslan kereste ketirip, kelinge ev yapalar.
Ayuv bağça içinde kezingen padişa qızını qap-qaç ete de, tabanğa quvet berip, qaça. Saray qızları zuv-çuv olıp, darqalıp keteler. Padişa, qızını araştırmağa başlay.
Avcı yaş avdan qaytıp kele ve yañı yasalğan binanı körip, taacipte qala. Tilki, quyruğını bura-bura, avcı yanına kelip, temenna ete ve:
– Dünyada eñ dülber padişa qızını eviñizge kelin tüşürdik, – dep haber ete. – Evge kiriñiz, baht-muradıñızğa irişiñiz!
Em, aqiqaten, avcı ev içine kirse, ne körsin, dülberligi aynıñ on dördüne beñzegen bir qız, başını asıp, ev ortasında otura. Qız, avcı yaşnı körgeninen, ayaqqa turıp, oña sarıla da:
– Meni bu canavarlardan qurtar, – dep ağlamağa başlay.
Avcı yaş qıznı tınçlandırıp:
– Qorqmañız, olar siz bilgen canavarlardan degildir, – dey ve olarnıñ mında nasıl toplanğanlarını aytıp bere.
Olar geceniñ keç maallerine qadar laqırdı etip oturalar, biri-birini seveler ve ömür-billâ birlikte yaşamağa ant eteler.
Saba qartal uçıp kele de, padişa asker toplağanını, qızını araştırıp tapmaq içün dağlarğa çıqmağa azırlıq körgenini bildire. Bunı eşitken tilki dostlarını toplap:
– Ürmetli arqadaşlar! Bizim sevimli avcı ağamız ve onıñ qarısı telüke astındalar. Padişa, askerlerini toplap, bizge ücümge azırlanmaqta. Biz, ondan evel davranıp, onıñ askerlerini darma-dağın etmek kerekmiz.
Arslan oğlu arslan, saña on sekizden qırq beş yaşına qadar arslanlardan qırq biñ asker toplamañnı avale etem. Yarın saba quşluqda Cantıq qırnı bekit.
Ayuvnıñ ordusına Kermen töpeni, qaşqırlarğa Qurban quyunı bekitmege, qartalğa ise avadan ücüm etmege avale etile. Tilki ise öz aqrabasını toplap, gece qaranlığında gizliden duşmannıñ atlı askerleri arasında soqulıp, bütün eger taqımlarını kemirip taşlaylar.
Saba açıla. Padişa askerleri atlanmağa azırlanalar. Baqsalar, bütün qayışlar kemirilip taşlanğan. Bu arada kök yüzüni qara bulut kibi qartallar qaplap ala ve duşman askerleri başına burçaq kibi taş yağdıralar. Ortalıqnı toz-dumanğa boğıp, Cantıq qırından arslan bölükleri kelip yeteler ve, ayqara qoparıp, duşman üstüne atılalar. Uluvlarınen yer-kökni iñletip, Kermen töpeden ayuv bölükleri tüşip, öglerine rastkelgen er şeyni basıp-ezip keteler. Niayet, Qurban-quyu deresinden qaşqır bölükleri peyda olıp, duşman atları peşinden quvmağa başlaylar.
Şay etip, avcı yaş yeñe. Qart padişa bunen razı ola. O, bütün halqnı toplap, toy yapa, episini sıylay, tahtnı kiyevine bere. Yaş padişa öz qaravulları olğan canavarlarnı unutmay – yerli-yerlerine qaytarıp yibere. Padişa yanında tek bir tilki qala. Baş vezir olıp, elinden kelgeni qadar avcı yaşqa padişalıqnı idare etmege yardım bere.