ZENAATLAR ESKİREMİ?

Büyük adamlar çalışalar. Olar çeşit-çeşit işlerni becereler. Dünyada ne qadar çeşit işler olsa, o qadar da zenaat bar. Böyleliknen, birde-bir mahsus yapılğan işni zenaat, dep saymaq mümkün.

Zenaatlar olğanı pek yahşı, çünki insan bütün işlerni özü yapıp olamay. Onı usta, zenaat saibi becerse, bu iş keyfiyetli ve tez yapıla.

Ebet, evde aşnı anañız pişire. Bu mıtlaqa onıñ zenaatı degildir. Lâkin büyük aşhanelerde, qavehanelerde aşnı aşçılar pişirmek kerek. Olar bu aşlarnı lezetli pişirmek içün mahsus ögreneler, çoq adamğa ve tez vaqıt içinde pişire bileler.

Siz de anañızğa evni cıyıştırmağa yardım etseñiz, cıyıştırcı olmazsıñız. Lâkin işhanelerde, er bir insan öz işinen oğraşqanda, mahsus cıyıştırıcı tutalar.

Siz de ösken soñ, oqup, zenaat saibi olursıñız. Nasıl zenaatnı saylasañız da, qorantañızğa, em de bütün halqımızğa faydası tiysin. O vaqıt adamnı da, onıñ zenaatını da ürmet eterler.

Eski zamanlarda adamlar biraz başqaca yaşağan. Er işni özleri yapqanlar. Tez yürmek içün atqa, ya da arabağa mingenler. Arabalarnı ağaçtan yasağanlar. Topraqnı da traktornen degil, saban sürip, qazğanlar. Sabannı ise demirciler öz ustahanelerinde yasağan.

Siz bugün saqacı ne işnen oğraşqanını tasavur etesizmi? Başta er bir evde “vodoprovod” olmağan. Adamlar quyu, çeşmelerden suv alğanlar. Şeerlerde suvsağan adamlar saqacılardan suv satın alıp, içkenler. Saqacılar ev bikelerniñ sımarışınen evlerge de suv ketire ekenler. Şimdi suvnen teminlemekni öz boynuna bir sıra işhaneler ve mütehassıslar aldı.

Ya dellâl ne yapa eken? Bu zenaatta insanlar köy ve şeerlerde haber darqatqanlar. Halq arasında mal satmağa yardım etkenler. Bugünde bir dellâlnıñ işini çeşit zenaat saipleri becereler. Misal, haberlerni gazet, radio ve teleyayınlav vastasınen jurnalistler darqata. Lâkin bu saalarda haber azırlavnen bağlı daa pek çoq insanlar çalışa: basmahane hadimleri, kompyuternen çalışqanlar, operatorlar, rejissörlar ve ilâhre. 

Böyleliknen, zenaatlar ğayıp olmay, olar şekilini deñiştire.

Amma, misal, quyumcılar (yüvelirı) daima qıymetli maden ve taşlardan ilvanlar yasap kelgen ve ale bu künü yasaylar. Ayaqqapçı, qasap (mâsnik), terici, çölmekçi, demirci ve daa çoq zenaat saipleri de bir vaqıt işsiz oturmadılar. Bunen beraber, yañı yaşayış yañı zenaatlarnı dünyağa yaratılmasına sebep ola. Bu zenaatlar esasen yüksek tehnologiyalarnen bağlı.

Bazı zenaatlar ise, biz añlağanımız kibi, tek adını deñiştirdi. Sahribazlar (znahar) ekim oldılar, arabacılar – aydavcı ve ilâhre. Episi zenaatlarnı bir şey birleştire. Olar insannıñ yaşayışını yengilleştirmek içün yaratılğan.