Ривает
Кузь кельгенинен тереклернинъ япракълары сарарып, тёкюльмеге башлайлар. Къушлар сыджакъ ерлерге учып кетмеге азырланалар. Табиатта эр шей къышкъа азырланмагъа башлай. Ялынъыз чам тереги озюнинъ ярашыкълы, зенгин ешиль урбасыны денъиштирмей. О, яз-къыш ешиль тура. Аджеба, не себептен бойле ола экен?
Эвель заманларда бир къыш пек эрте кельген экен. Эписи къушлар сыджакъ ерлерге учып кеткен. Уфакъ къушчыкълар балабан турналарнынъ аркъаларына минип, оларнен учып кеткенлер. Лякин бир чочамий торгъайчыкъ чёльнинъ ортасында къалгъан. Онынъ къанатчыгъы зайыф экен. О, чёльде оськен чалыларнынъ тюбюнде гизленип, тюшюнджеге далгъан.
– Меним къанатым зайыф. Къыш чиллесинде эляк олмакъ мумкюн. Чаре тапып озюмни бу белядан къуртармакъ кереким. Ормангъа барсам, бир де бир терекнинъ къувушында гизленип, озюмни сувукътан сакъларым, – деп тюшюнген, ве ормангъа тараф кеткен.
О, орманнынъ ичине киргенинен балабан эмен терегини корип, онъа:
– Джаным эмен тереги, мен санъа ялварам, йибер мени озь къувушынъа къышламагъа, – деген.
– Эбет! Бутюн къыш меним пелитлеримни ашайджакъсынъ. Мен исе келеджекте ерге не сачаджам? – деген эмен ве къушчыкъны йибермеген.
Чочамий орман бою кете. Бакъса, шувулдап акъкъан озеннинъ четинде пытакъларынен сувны сыйпап тургъан тал терекни корьген:
– Джаным тал, гузель тал, ич олмагъанда сен мени озь къучагъынъа ал, мени аяздан сакъла, – деген.
Тал исе:
– Мен эр кунь озеннен лаф этем, сырдашам. Манъа кедер этме, кет бу ерден, – деген.
Къушчыкъ мугъайып, энди орманнынъ чытырман ерине кирген. Бу арада онынъ огюнде чам тереги пейда олып, ондан:
– Кичкене чочамий, сен къайда кетесинъ? Тезден сувукълар башлайджакъ, бузларсынъ.
– Къайда кеткенимни озюм де бильмейим. Достларымнен учып оламадым. Ормангъа кельдим.
– Ойле олса, меним пытакъларымнынъ арасында яша. Мен сени чарем олгъаны къадар аяздан къорчаламагъа тырышырым, – дегенде, пытакъларыны ерге эгильтип, бир ерге топлагъан, къушчыкъ ичюн ювачыкъ япкъан. – Сен къоркъма, мен сени бутюн къыш озюмнинъ урлукъларымнен бакъарым.
– Чокъ сагъ ол, мерхаметли чам тереги, – деген босторгъай.
Сувукъ еллер эсип башлагъан. Ель Къышбабадан къайсы тереклернинъ япракъларыны тёкмек кереклигини сорагъан:
Къышбаба:
– Чам терегинден гъайры эписи тереклернинъ япракъларыны тюшюр, – деген.
Иште, ондан берли чам тереги яз-къыш ешиль олып тура.