Къарасувбазар районында Акъ Къаянынъ дживарында секиз юз йыллыкъ эмен тереги осе. Бу терек – Бахри эмени адыны ташый. Башта мында дёрт эмен осе эди. Олар дёрт къараман: Бахри, Азми, Сувари ве Мамбет шерефине отуртылгъан.
1777 сенеси рус генералы Суворовнынъ штабы бу терекнинъ талдасында ерлешкен ве эменнинъ ады «суворовский дуб» олып къалгъан.
Read MoreСачлы джандарыкъ – (лат. Astragalus suprapilosus)
Къырым эндемиги.
Ярымаданынъ куньдогъушындаки (Судакътан Кефегедже) къуру тёпеликлерде осе. Авропанынъ Къызыл китап джедвелине кирсетильген. Чечек айында ача, къуралайда емиш бере. Энъ чокъ оськен ери Эчкидагъ ве Токълукъ дагъынынъ сыртыдыр.
Акъреп – (лат. Euscorpius tauricus)
Къырым эндемиги.
Плейстоценден эвель заманлардан къалма реликт.
Read More
Къырымны къаранен тар ёлакъ багълай. Онынъ ичюн мындаки небатат ве айванат «озь къазанында къайнай». Базы осюмликлер ве айванлар исе тек ярымадамызда яратылды ве яшайлар. Олар дюнья юзюнде башкъа ич бир ерде ёкъ. Бойле осюмликлер ве айванларгъа эндемик дейлер. Эндемиклер тек бир ерде яшап олалар, чюнки о ердеки ава, сув, топракъ оларгъа келише. Башкъа ерлерде исе келишмей.
Read More
Шимди Симферополь (Акъмесджит) оларакъ танылгъан шеэрнинъ пек къадимий тарихы бар. Салгъыр озенининъ аджайип вадийсинде даа неолит заманында Чокъурча озенчигининъ боюнда инсанлар яшагъан, андаки къобаларда бир сыра къадимий айванларнынъ кемиклери, адамларнынъ иш алетлери, къабирлери тапылды.
Read More
Он дёрт ярым асырлыкъ Алушта – Къырым ялы боюнынъ энъ къадимий шеэрлеринден биридир.
Алтынджы асырда бизанслылар белли Алустон керменни къургъан. О, бинъ йыл къадар хызмет эткен. Онынъ учь къуллеси олгъан: Чатал-Къулле, Орта-Къулле ве Ашагъы-Къулле. Бу керменде инсанлар чокълашкъан сайын, о кенълешкен ве диварлары къавий олгъан шеэрге чевирильген.
Read More
Табиат эр заман адамны бакъкъан. Чокътан-чокъ пек лезетли ве файдалы емишлер инсаннынъ софрасыны зенгинлештиргенлер. Олар арасында ювез, мушмолла, бурульген, итбурун, къапым тузлукъ, когем ве дигерлери къырымтатарлар ичюн керекли витамин менбасы, халкъ экимлерининъ ярдымджысы олгъанлар. Лякин табиятта инсан ичюн хавфлы емишлер де бар.
Read More
Халкъымызда мантарларгъа чешит ад къойгъанлар. Ялыбоюнда – пешта, Керич ярымадасында – опопыш-мамай, башкъа ерлерде пирдий, фердиша, фитича, шейтанкъалпакъ, шейтанкъулакъ дегенлер. Тюркиеде Къырымдан иджрет эткен къырымтатарлар онъа обек, деп айталар.
Read More
Къырымнынъ учь тарафы сув олгъаны ичюн онъа ярымада дейлер. Онынъ ялысы шаркъта (с востока) Азакъ денъизи, дженюп (с юга) ве гъарпта (с запада) Къара денъизге чыкъа.
Азакъ денъизи дюньяда энъ сайы (мелкий) денъиздир. Онынъ терен ери 13,5 метр. Амма мейданы аз дегиль – 37 600 км2. Денъизге эки буюк озен – Тан ве Кубан сувларыны акъыза ве онынъ тузларыны баягъы яза (разбавляет). Read More