«БАХРИ ЭМЕНИ»
Къарасувбазар районында Акъ Къаянынъ дживарында секиз юз йыллыкъ эмен тереги осе. Бу терек – Бахри эмени адыны ташый. Башта мында дёрт эмен осе эди. Олар дёрт къараман: Бахри, Азми, Сувари ве Мамбет шерефине отуртылгъан.
1777 сенеси рус генералы Суворовнынъ штабы бу терекнинъ талдасында ерлешкен ве эменнинъ ады «суворовский дуб» олып къалгъан.
Онынъ буюклиги инсанны айретте къалдыра, чюнки юксеклиги 18 метр, къалынлыгъы исе 12 метр.
«КЕЛИН КЪАЯ», «БАЛАЛЫ КЪАЯ», «КЪАРТАНА КЪАЯ»
Къырымнынъ ялы боюнда Демирджи къаяларнынъ больгесинде юксек ве аджайип бир къая бар. Бу къаягъа къадимий вакъытларда шумалылар «Келин къая», демирджилер исе «Балалы къая» ве «Къартана къая» дей эдилер. Амма туристлер къаяны Екатерина II къыраличеге ошатып, онъа «Голова Екатерины» адыны къойгъанлар. Къырымтатар эски топонимик ад рус къыраличеси Къырымны зиярет этмезден эвель бар эди.
«ОРМАН-КЪОШ»
Къырымнынъ энъ юксек дагъы – Орман-къош (юксеклиги 1545м). Мында да янълышлыкъ олды, «орман» сёзюни «роман» сёзге денъиштиргенлер. Къайд этмек керек ки, 1904 сенеси Санкт-Петербург шеэринде С.Н. Южаков муаррирлигинде «Буюк энциклопедий» китабы нешир олунгъан, анда 244 саифесинде Къырымнынъ энъ юксек дагънынъ ады «Роман-къош» дегиль де, керчек ады «Орман-къош» олгъаны языла.
«СЮНГЮ-СЮВ»
Акъмесджит ве Алушта ёлунда, Демирджи койге бурулгъанда, Сюнгю-Сув (Штык-вода) чешмеси бар. 1804 сенеси Шума дженкинде эляк олгъан тюрк офицери Исмаил агъанынъ хатырасына огълусынынъ сымарышынен бу чокъракъ шадырван шеклинде япылды. Сонъра 1824 сенеси Сюнгю-Сув чешмеси рус сераскери Кутузовнынъ адынен адландырылды.
«КЪЫЗ КЪАЛЕ БУРУН»
Сувдагънынъ энъ корюмли ери Дженевиз къалеси. О, 9 асырда къурулгъан. О вакъытта бу ер Къыз къале Бурун адыны ташыгъанына бакъмадан, тарихты о, Дженевиз къалеси киби къалды. 1222 сенеси сельджук тюрклери Сувдагъгъа уджум этип, бу къаленинъ ичинде джами къурдылар, адыны Падиша джами, я да Баязид джамиси къойгъанлар. Бу джами Къырымда Аллахнынъ ильк эви сайыла.
Дагъ, шеэр ве кой адларыны денъиштирмек мумкюн, лякин халкъ хатырасы яшар экен, халкънынъ озю де яшай!